Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου_Μαριάννα Τόλη

Ο φοιτητής Αρχιτεκτονικής Ανδρέας Κάλβος συζητά με τη Μαριάννα Τόλη για το Νέο Θέατρο της Κατερίνας Βασιλάκου και την περιοχή του Κεραμεικού.

1)  Μπορείτε να μας δώσετε κάποιες πληροφορίες για το χώρο σας; Πότε κατασκευάστηκε ή ανακαινίσθηκε; Ποια είναι η επιφάνεια του, η διαρρύθμιση του, η χωρητικότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του;

Το Θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου το 1937 λειτουργούσε σαν αποθήκη ξυλείας στην οδό Προφήτου Δανιήλ 3-5 και Πλαταιών. Ανήκε σε μια παλιά οικογένεια της Αθήνας. Το 1998 άλλαξε χέρια και το νοίκιασε η σπουδαία ηθοποιός Κατερίνα Βασιλάκου από όπου πήρε και το όνομά του. Το κτίριο μετετράπη σε θέατρο από την ίδια και τον Δημήτρη Κραουνάκη και λειτούργησε έτσι για δύο χρόνια μέχρι τον θάνατό της. Είναι ένα κτίριο 1.000 τετραγωνικών και χωρίζεται σε τρία μέρη. Το Φουαγιέ, την Σκηνή και το Γκαράζ ή Αποθήκη. Η αποθήκη διαμορφώθηκε σε θέατρο 150 θέσεων και έγινε στέκι νεολαίας από την Γενική Γραμματείας Νέας Γενιάς υπό το όνομα ΣΤΑΣΗ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ. Η μεγάλη αίθουσα άνοιξε σαν κεντρική σκηνή το 2000 με το έργο Επικίνδυνες Σχέσεις του Λακλό. Κύριο χαρακτηριστικό του κτιρίου είναι η παλιά τεράστια ξύλινη στέγη που είναι ορατή από μέσα και κάνει τον χώρο εξαιρετικά επιβλητικό με το ύψος της. Οι παλιοί πέτρινοι τοίχοι του δίνουν μια ατμόσφαιρα αυθεντικότητας και ιστορίας.

2)  Που αποσκοπεί η λειτουργία του και ποιος είναι ο δικός σας ρόλος;

Το θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου όταν περιήλθε στα χέρια μου τον Μάρτιο του 2015 είχε να λειτουργήσει κανονικά μερικά χρόνια. Ήταν σε κακή κατάσταση και η λειτουργία του θα ήταν επικίνδυνη και για τους εργαζόμενους εκεί και για τους ηθοποιούς αλλά και για τους θεατές. Το Θέατρο αυτό πάντα με συγκινούσε γιατί ανέβαζε εξαιρετικές παραστάσεις και είχε ένα θαυμάσιο φουαγιέ και μεγάλη σκηνή. Αλλά δυστυχώς κανείς από τους προηγούμενους παραγωγούς στην πάροδο των χρόνων δεν ξόδεψε χρήματα για να το φροντίσει. Τα θέατρο έστελνε μηνύματα SOS! Τα οικοδομήματα είναι ζωντανά και χρειάζονται αγάπη και φροντίδα. Από το Μάρτιο του 2015 ανακαινίζεται και θα λειτουργήσει το Σεπτέμβριο. Είναι υπέροχο να βλέπεις ένα τόσο σημαντικό ιστορικό κτίριο να παίρνει σάρκα και οστά για να φιλοξενήσει παραστάσεις που προωθούν τον πολιτισμό. Τελικά ο ρόλος μας σε αυτή τη ζωή καθορίζεται από τις προκλήσεις που παρουσιάζονται μπροστά μας, ποιες αφήνουμε πίσω μας, ποιες τις κάνουμε έργο ζωής και ποιο είναι το κίνητρο πίσω από τις αποφάσεις αυτές.

3)  Πως αποφασίσατε να ανοίξετε το θέατρο στην περιοχή αυτή;

Όπως σας είπα και πιο πάνω το Θέατρο αυτό υπήρχε σαν εργοστάσιο ξυλείας όταν το πήρε η Κυρία Κατερίνα Βασιλάκου και το μετέτρεψε σε θέατρο. Εγώ συνεχίζω την παράδοση. Τώρα απλώς άλλαξε χέρια για μια ακόμη φορά. Είναι πάντα παράξενο πως κάθε περιοχή που αποκαλείται θεατρική περιοχή έχει τα χαρακτηριστικά της. Η Αθήνα φιλοξενεί γύρω στα 300 και θέατρα. Στο κέντρο βρίσκονται παλιά και ιστορικά θέατρα όπως το Αλίκη, το Βρεττάνια, το Χόρν, το Αμιράλ, το Καρέζη, το θέατρο Κατερίνα και το Παλλάς που 50 χρόνια πριν ήταν σινεμά. Ύστερα γύρω από την περιοχή του Πανεπιστημίου βρίσκονται άλλα παλιά και ιστορικά θέατρα όπως το Ακροπόλ, το Διάνα, το Γκλόρια, ο Ορφέας κλπ. Στην Ομόνοια βρίσκεται το Εθνικό και οι διάφορες σκηνές που τώρα λειτουργούν ως θεατρικές και που βρίσκονται κάτω από την ομάδα του Εθνικού. Κάποια στιγμή όμως στο κέντρο-απόκεντρο της Αθήνας, στο Γκάζι, στο Μεταξουργείο, στον Κεραμεικό στου Ψειρή, ξεπετάχτηκαν θέατρα με μια ξεχωριστή ταυτότητα. Θέατρα πρωτοποριακά που οι προδιαγραφές τους ίσως να μην ήταν αυτές που είχαν τα παλιά θέατρα Αποθήκες, υπόγεια μικρά και μεγάλα ξεφύτρωσαν παντού και πήραν ενίοτε τα πρωτεία από τα μεγάλα κεντρικά θέατρα με τις γνωστές προδιαγραφές. Οι αυλαίες καταργήθηκαν, τα σκηνικά καταργήθηκαν, αυτό που ονομάζουμε «βιομηχανικός χώρος» άρχισε να είναι της μόδας για τις καινούργιες παραστάσεις. Σκαλωσιές να φαίνονται, τοίχοι από τούβλα που έμεναν ακάλυπτα και χρησίμευαν για σκηνικό, ορατές είσοδοι και έξοδοι για τους ηθοποιούς. Με αυτά και αυτά το θέατρο αλλάζει μορφή στην Αθήνα. Οι παραστάσεις όσο πιο απλές και λυτές τόσο πιο δελεαστικές για το κοινό. Στην οδό Πειραιώς όπου εγκαταστάθηκε και το Φεστιβάλ Αθηνών σε μεγάλες αποθήκες, χωρίς θέρμανση και χωρίς κομφόρ για τον θεατή άνοιξαν πολλά θέατρα και μεταφέρθηκε εκεί ένα μεγάλο θεατρικό ρεύμα. Θα μπορούσε να το ονομάσει κανείς OFF BROADWAY. Αυτές οι περιοχές είναι πια πολύ σημαντικές για την Θεατρική Αθήνα. Ο κόσμος συρρέει από παντού και οι παραστάσεις που παίζονται είναι μοντέρνες και ενδιαφέρουσες. Το Νέο Θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου βρίσκεται στον Κεραμεικό και το μόνο θέατρο που βρίσκεται δίπλα του είναι το Θέατρο Παραμυθιάς. Παρόλα αυτά η περιοχή έχει δημιουργήσει ένα καλό θεατρικό όνομα κυρίως γιατί όλες οι παραστάσεις που είχαν ανέβει στο παρελθόν ήταν ποιοτικές με εξαιρετικούς ηθοποιούς. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ταυτότητα του θεάτρου δημιουργεί την περιοχή και προσελκύει τον κόσμο η όχι.

3α)  Τι χαρακτηριστικά θέλατε να έχει το κτίσμα που θα το στέγαζε; Βρήκατε εύκολα το επιθυμητό κτίριο και σε τι αρχική κατάσταση ήταν;

Όπως είπα και παραπάνω όταν βρήκα το θέατρο ήταν ένα ερείπιο. Καμαρίνια δεν υπήρχαν, υποδομή για φώτα δεν υπήρχε, πάτωμα σκηνής δεν υπήρχε, ηλεκτρολογείο δεν υπήρχε. Όλα έπρεπε να γίνουν από την αρχή. Αλλά είχε μερικά χαρακτηριστικά που για μένα είναι απαραίτητα για να δημιουργηθεί η θεατρική μαγεία. Κατ αρχήν το κτίριο είναι ψηλοτάβανο Ο χώρος της σκηνής και ο χώρος του φουαγιέ φαντάζουν επιβλητικοί. Δεν υπάρχουν πολλά θέατρα στην Αθήνα που να έχουν τόσο ψηλά ταβάνια. Επίσης ο χώρος της σκηνής είναι εντυπωσιακά μεγάλος. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα του θεάτρου αυτού πέρα από την ιστορία του. Μπορεί να φιλοξενήσει πολυπληθής θιάσους και έργα που απαιτούν χορό και τραγούδι όπως είναι τα μιούζικαλ που ανεβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Το φουαγιέ του που είναι ένα από τα ωραιότερα στην Αθήνα έχει τη δυνατότητα να γίνει μία μικρή σκηνή που να λειτουργεί μεταμεσονύκτια, για θεατρικές παραστάσεις και για live μουσικές βραδιές η αφιερώματα σε ποιητές και άλλους καλλιτέχνες. Επίσης προσφέρεται για εκθέσεις ζωγραφικής και σεμινάρια που προωθούν την τέχνη.. Η πρωτοποριακή του αποθήκη εν καιρώ θα χρησιμοποιηθεί σαν χώρος για πειραματική σκηνή και για νέες θεατρικές προσπάθειες νέων όπως λειτουργούσε και παλιά.

4)  Υπήρξε κάποια κρατική ή τοπική υποστήριξη στην προσπάθεια σας να διαμορφώσετε και να λειτουργήσετε το χώρο αυτό;

Ούτε το προσπάθησα. Είχα πικρή πείρα από προηγούμενα χρόνια. Και τώρα εν μέσω κρίσης που ακόμα και τα κρατικά θέατρα δυσκολεύονται να πάρουν τις επιχορηγήσεις τους θα ήταν άκαιρο να ζητήσω χρηματική βοήθεια ξέροντας εκ των προτέρων ότι η απάντηση θα ήταν αρνητική. Θα ήταν για μένα μεγάλη καθυστέρηση να περιμένω κάτι που δεν θάρθει.

5)  Ποιά είναι τα θετικά και ποιά τα αρνητικά στοιχεία της περιοχής του Μεταξουργείου που λειτούργησαν ανάλογα στην πορεία του θεάτρου;

Πιστεύω ότι με το κλείσιμο και το «παράτημα» του θεάτρου Βασιλάκου το προηγούμενα χρόνια η περιοχή σημείωσε μια κάποια πτώση. Όταν ένας ζων οργανισμός που φέρνει μαζί του πολιτισμό, το μόχθο, την προσπάθεια και το ταλέντο των ανθρώπων που ασχολούνται με την τέχνη, ανανεώνεται, κατά κάποιο τρόπο φωτίζεται όλη η περιοχή γύρω του. Η μία προσπάθεια φέρνει την άλλη. Το θέατρο Παραμυθίας βίωσε μια μεγάλη μοναξιά τα τελευταία χρόνια. Νομίζω πως με το άνοιγμα του Θεάτρου Βασιλάκου φέτος όλη η περιοχή θα νοιώσει μια μεγάλη αλλαγή. Θα θελήσουν να ανοίξουν μικρά καφέ και εστιατόρια που θα μπορούν να φιλοξενήσουν όσους βγαίνουν από τις παραστάσεις του η όσους έχουν χρόνο για ένα καφέ πριν μπουν. Η περιοχή είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Έχει ωραίους πεζόδρομους και θα μπορούσε να σφύζει από ζωή τα βράδια.

6)  Υπάρχουν άλλοι χώροι στην περιοχή που επηρεάζουν την ”κίνηση” στο θέατρο και ποιοί πιστεύετε πως είναι αυτοί;

Υπάρχουν πολλά θέατρα και σινεμά στην περιοχή του Μεταξουργείου, όπως το Ελιάρτ, το Θέατρο της Άνοιξης, το θέατρο Άλτερα Πάρς, το Θέατρο Ροές, το Χυτήριο, το Σινε Κεραμεικός, κλπ. Όλα αυτά επηρεάζουν το θεατρικό γίγνεσθαι και όλα τα θέατρα μαζί δημιουργούν ένα πυρήνα τέχνης στην ευρύτερη περιοχή. Όπως ξέρετε η τέχνη είναι μοναδικός πόλος έλξης για τον άνθρωπο. Στην περιοχή υπάρχει επίσης η Δημοτική Πινακοθήκη, η Ταινιοθήκη της Ελλάδος και άλλοι περίπου 30 καλλιτεχνικοί χώροι. ‘Όλες αυτές οι κινήσεις συντελούν σε ένα σοβαρό πολιτιστικό image της περιοχής.

6α)  Η εξέλιξη ποιας όμορης ή και μη όμορης περιοχής θεωρείται πως επηρεάζει το θέατρο σας και την περιοχή γενικότερα;

Το θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου βρίσκεται γύρω στα 100 μέτρα από την Τεχνόπολη στο Γκάζι που φιλοξενεί αμέτρητες εκδηλώσεις, σεμινάρια, και παραστάσεις γενικότερα. Είμαστε απόλυτα συνδεδεμένοι μαζί τους και γεωγραφικά και πνευματικά.

7)  Γενικά λειτουργεί θετικά η υψηλή συγκέντρωση πολιτιστικών χώρων στην περιοχή; Πως επιδρά αυτή στο θέατρο και τα άτομα που το επιλέγουν;

Είναι σαν το μέλι. Ο κόσμος διψάει για ποιότητα και του αρέσει να κυκλοφορεί σε μέρη που ο πολιτισμός τον περιβάλει και του επιτρέπει να ζει σε άλλους κόσμους, πιο εξελιγμένους. Του επιτρέπει να φαντάζεται και να ζει με τους δημιουργούς και τους ηθοποιούς τα καινούργια ρεύματα κάθε πνευματικής προσπάθειας. Αυτό είναι ένα άνοιγμα, μια εξέλιξη, μια ανέλιξη της ψυχής. Ο Έλληνας ακόμα και στην κρίση διψάει για το θέατρο. Είναι στο DNA μας και είναι πολύ συγκινητικό. Είναι σαν ο θεατρικός κόσμος να μη περνάει κρίση. Μοναχά την κρίση του φθηνότερου εισιτηρίου.

8)  Είναι εύκολη η πρόσβαση των ανθρώπων στο χώρο και με ποιά μέσα εξυπηρετείται η μετακίνηση τους;

Πολύ θετικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει στάση μετρό και στο Μεταξουργείο και στον Κεραμεικό, που απέχει μόνο 10 λεπτά και 7 λεπτά από το θέατρό μας. Αν οι παραστάσεις τελειώνουν στις 11.30 οι θεατές προλαβαίνουν να παίρνουν το μετρό και να γυρίζουν σπίτι τους.

9)  Κάτοικοι ποιών περιοχών συνήθως επιλέγουν να επισκεφθούν το θέατρο αυτό;

Νομίζω ότι όσον αφορά στο θέατρο, οι άνθρωποι συρρέουν από όλες τις περιοχές της Αθήνας. Έχει αποδειχτεί πως η επιτυχία της παράστασης είναι αυτό που κάνει την διαφορά, οι σημαντικές ομάδες, οι σκηνοθέτες που χάρισαν στο κοινό αξέχαστες παραστάσεις, οι ηθοποιοί που καταθέτουν αίμα σε κάθε θεατρικό δρώμενο για χρόνια, είναι τα στοιχεία που αποφασίζουν την προσέλευση του κοινού. Σπάνια μετράει από πού θα έρθουν. Σημασία είναι πως το κοινό δε σκιάζεται από την ταλαιπωρία όταν κινητοποιείται για να δει θέατρο. Έρχεται με ενθουσιασμό είτε γιατί ακούστηκε πως η εκάστοτε παράσταση είναι ποιοτική και πρωτοποριακή, είτε γιατί τον ενδιαφέρει ο συγγραφέας του έργου, είτε γιατί παίζει ο αγαπημένος του ηθοποιός είτε γιατί ο κάθε σκηνοθέτης έχει δώσει στο παρελθόν εξαιρετικά δείγματα της δουλειάς του. Η επιτυχία της προσέλευσης είναι συνισταμένη πολλών πραγμάτων.

10)  Πως θα χαρακτηρίζατε το κοινό σας (έχει κοινά ομοιογενή χαρακτηριστικά);

Το Θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου με την νέα του λειτουργία θα δημιουργήσει ένα καινούργιο κοινό και θα προσελκύσει και τους παλιούς του θεατές ακριβώς επειδή θα κρατήσει ψηλά την ποιότητα του ρεπερτορίου του. Είναι παράξενο αλλά όλο αυτό το διάστημα αυτής της υπεράνθρωπης προσπάθειας συνειδητοποίησα ότι δεν είναι μόνο οι άνθρωποι, οι ηθοποιοί, δημοφιλείς, μπορεί να είναι και το ίδιο το θέατρο μαζί με την ιστορία του. Φτάνει να μη προδώσει κανείς τις αξίες του. Θα προσελκύσει επίσης ένα κοινό για παιδιά και οικογένειες γιατί πρώτη φορά θα φιλοξενήσει τόσο μεγάλες παιδικές παραστάσεις που θα απευθύνονται σε σχολεία, σε παιδιά και σε γονείς. Όσο κρατιέται το επίπεδο της ποιότητας και του πολιτισμού ψηλά, τόσο πιο γρήγορα θα δημιουργηθεί η νέα εποχή του θεάτρου αυτού, καθώς θα ενώνεται με την παλιά.

11)  Μετά τη λειτουργία του θεάτρου αυτού στο Μεταξουργείο, τι άλλαξε στην περιοχή; Επέφερε μεταβολές στο εμπόριο, τον αστικό ιστό και τους κατοίκους;

Αυτή η ερώτηση θα μπορεί να απαντηθεί μετά το τέλος του Σεπτεμβρίου και μετά το Νοέμβριο όταν θα ολοκληρωθεί το ρεπερτόρια με το οποίο θα ανοίξει τις πόρτες του το καινούριο θέατρο. Αν υπάρξει κίνηση και επιτυχία νομίζω πως θα αλλάξει και η περιοχή.

12)  Πως θα μπορούσε η Πολιτεία να στηρίξει τις δράσεις σας; Τι θα προτείνατε εσείς ως μέτρα ενίσχυσης- βελτίωσης;

Θα μπορούσε η Πολιτεία να διακρίνει ποιες προσπάθειες έχουν σαν κίνητρο την προώθηση του πολιτισμού και όχι ένα κερδοσκοπικό χαρακτήρα, θα μπορούσε να έρθει έστω και κρυφά να δει πως λειτουργεί ο χώρος, την ευγένεια των υπαλλήλων του, την αγάπη με την οποία αντιμετωπίζουν τη δουλειά τους και το κοινό, τη σοβαρότητα του θεατρικού ρεπερτορίου τα χρήματα που ξοδεύτηκαν έννομα για αυτή την προσπάθεια και να αποφασίσουν αν αξίζει να το στηρίξουν ή όχι. Σημαντικό θα ήταν να επιχορηγήσουν την παιδική σκηνή που έχει τόσο χαμηλό εισιτήριο και που στην περίπτωση του Νέου Θεάτρου Βασιλάκου, απασχολεί έναν πολυάριθμο θίασο, τεχνικούς και εξοπλισμό πολύ μεγαλύτερο των δυνατοτήτων του και της χωρητικότητας του. Αυτή η επιχορήγηση θα εξασφάλιζε την ποιότητα και την μακροβιότητα της προσπάθειας.

13)  Τι θεωρείτε πως επέδρασε αρνητικά στην πορεία του θεάτρου σας, αναφορικά με την συνοικία στην οποία βρίσκεται; Το επίπεδο των μόνιμων κατοίκων, τα μέσα συγκοινωνίας, η επικρατούσα για πολλές δεκαετίες θεώρηση της περιοχής ως υποβαθμισμένης ή κάτι άλλο;

Το θέατρο το κάνουν οι άνθρωποι. Τολμώ να πω και το χρήμα. «Δει δε χρημάτων ω, άνδρες Αθηναίοι και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων.», έλεγε ο μεγάλος ημών ρήτορας Δημοσθένης και δεν είχε άδικο βέβαια. Το σπίτι σου αν δεν το φροντίσεις θα κάνει ρωγμές, σε ένα σεισμό θα πέσει και ότι είναι δίπλα σε αυτό θα υποφέρει. Είναι κρίμα που οι προηγούμενοι παραγωγοί δεν κατάφεραν λόγω οικονομικών προβλημάτων να το συντηρήσουν όπως έπρεπε. Το άφησαν να ρημάξει και μαζί με το ίδιο το κτίριο έτσι και η γύρω περιοχή μοιάζει να πενθεί και να θρηνεί ένα πυρήνα ζωής που πέθανε. Και το αντίθετο μπορεί να συμβεί: Ότι αποκτάει ξανά το φως του φωτίζει και τους γύρω του.

14)  Σε επίπεδο αστικού περιβάλλοντος, τι θα μπορούσε να αλλάξει την εικόνα της περιοχής (αναπαλαίωση/ συντήρηση κτιρίων, έργα πρασίνου, πεζοδρόμηση κλπ);

Μακάρι να είχα τούς πόρους να βάψω και να αναπαλαιώσω τα κτίρια γύρω από το θέατρο, να σουλουπώσω τις αυλές και να γεμίσω με όμορφα καφενεία και τραπεζάκια τον δρόμο. Μακάρι να έκανα ένα χώρο που ήδη υπάρχει στην οδό Πλαταιών, και που τώρα μοιάζει εγκαταλελειμμένος και αφρόντιστος, ένα πάρκο όπου οι άνθρωποι που δημιουργούν γκράφιτι να έχουν εκεί το στέκι τους για τις δημιουργίες τους και όχι στα κτίρια και στα σπίτια. Θα ήθελα οι υπέροχες αποθήκες τις περιοχής να γίνουν θέατρα και πολιτιστικά κέντρα για να υπάρχει σύμπλευση με το Νέο Θέατρο Βασιλάκου και να γεννηθεί ένα καινούργιο θεατρικό κέντρο μέσα στο κέντρο- απόκεντρο. Έτσι θα αναβαθμιστεί όλη η περιοχή.

15)  Πως πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί η περιοχή γενικά και ο χώρος του θεάτρου σε περίπτωση που “φύγει η μόδα” της αναψυχής από την ευρύτερη περιοχή; Τι πολιτικές συγκράτησης θα μπορούσαν να εφαρμοστούν;

Το θέατρο δε θα χάσει το κύρος του και δε θα πληγεί νομίζω. Ελπίζω να μην είμαι υπεραισιόδοξη. Η ποιότητα και η τέχνη μπορεί να επιβιώσει ακόμα και σε ένα τετραγωνικό. Οι άνθρωποι που θα δουλεύουν γι’ αυτόν τον σκοπό βρίσκουν πάντα το κίνητρο να πολεμήσουν ώστε το Νέο Θέατρο Βασιλάκου να μη γίνει «μόδα» αλλά αναγκαιότητα.

16)  Με τα υφιστάμενα δεδομένα, ποια είναι η γενική εντύπωση των επισκεπτών του θεάτρου για την περιοχή του Μεταξουργείου; Θεωρούν πως είναι κατάλληλη για ανάπτυξη καλλιτεχνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων;

Από ότι είδα από τις αντιδράσεις των ανθρώπων που παρακολουθούν την καινούρια εξέλιξη αυτού του θεάτρου υπάρχει μια νότα αισιοδοξίας για την αναβίωσή του ως μια νέα εστία πολιτισμού. Στις μέρες μας κάθε τέτοια προσπάθεια είναι μια πηγή έμπνευσης για όλους μας. Αντί να γκρινιάζουμε και να λουφάζουμε μέσα στην κρίση, βγαίνουμε δυναμικά παίρνοντας ρίσκα. «Η τάν η επί τάς.» Ίσως έτσι παρασύρουμε και κάποιον άλλο στο διάβα μας να κάνει κι εκείνος ένα άλμα προς την πνευματική τροφή.

17)  Η κρίση και η γενικότερη υποβάθμιση των περιοχών του κέντρου, πως σας επηρεάζει; Τι δράσεις θα προτείνατε, για να προστατευτεί το θέατρο;

Έχω παρατηρήσει ότι οι περιοχές δεν επηρεάζουν το θέατρο γενικότερα. Μάλλον τα αντίθετο συμβαίνει. Βέβαια όλοι τρέχουν στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στο Ωνάσειο, στο ίδρυμα Κακογιάννη, αλλά αυτό είναι γιατί τα θέατρα αυτά είναι μεγάλα και αντάξια θεάτρων του εξωτερικού. Βέβαια θα ήταν δύσκολο να επενδύσει κανείς σε θέατρο στην περιοχή των Εξαρχείων που θα ήταν επικίνδυνα. Αλλά επίσης δεν είναι σωστό να ζει κανείς με το φόβο η να κρύβεται στις σκιές της ασφάλειας και του βολέματος. Ίσως αν πιστέψουμε ότι οι πράξεις αρετής και ανδρείας έχουν τη δύναμη να φέρουν την αλλαγή σε κάποια περιοχή που το έχει ανάγκη να μεταδώσουμε αυτή την πίστη μας και σε άλλους που κωλύονται να το κάνουν αλλά θα το ήθελαν. Έτσι θα ελευθερωθεί μια μεγάλη ενέργεια στην πόλη μας που πηγάζει από τα αρχαία χρόνια και ό,τι πεθαμένο θα αναστηθεί. «Θέλει Αρετή και Τόλμη η Ελευθερία».